آفات و بیماری های بادمجان (صفر تا صد)

بادمجان یکی از صیفی جاتی است که در تمام فصول سال وجود دارد و بر خلاف تصوراتی که آن را بی خاصیت می داند سرشار از ویتامین ها و مواد مغذی است. بادمجان خواص دارویی فراوانی دارد. بادمجان قطعاً یک هدیه از طرف مادر طبیعت است زیرا فواید سلامتی و تغذیه ای بسیاری برای انسان ها فراهم می کند. بادمجان عضوی از خانواده تیره مشابه سیب زمینی، گوجه فرنگی و فلفل شیرین است. بادمجان منبع غنی فسفر، ناسونین، فولات، ویتامین های B، کلسیم، پتاسیم، ویتامین A و بتا، کربوهیدرات، آهن، فیبر و ویتامین C است. و یک منبع ضد ویروسی مفید و مفید است.بادمجان نیز مانند سایر میوه ها و صیفی جات دارای بیماری ها و آفات مختص به خود می باشد و برای این که بتوانیم از نظر کمی و کیفی محصول خوبی تولید کنیم باید از آن در برابر این صدمات محافظت کنیم.

در زیر به تعدادي ازبيماري هاي مهم بادمجان اشاره مي گردد :

نوکاریز | ساق سياه  :

درمحل آلودگي ابتدا لكه اي به رنگ قهوه اي تيره و يا سياه پديدار مي گردد كه به تدريج به  طرف بالا و پائين و اطراف محل آلودگي پيشروي مي كند. پس از چندي عامل بيماري به بافت هاي مجاور لكه نفوذ كرده و مانع جريان شيره هاي گياه مي گردد. عضو مورد حمله پژمرده و خشك مي گردد. گاهي اوقات درمحل آلودگي، زخم و حالت پوسيدگي نيزمشاهده مي گردد. درهرصورت اگر شاخه اي آلوده گردد همان قسمت و اگرساقه اصلي و يا طوقه مورد حمله قرارگيرد  تمامي بوته خشك مي گردد . عامل بيماري در خاك وجود دارد و توسط آب آبياري و وسائل كشاورزي به نقاط مختلف  مزرعه جابجا مي گردد. اسپورهاي عامل بيماري توسط قطرات باران از خاك به ميوه ها و شاخ و برگ انتقال مي يابند. دماي رشد قارچ عامل بيماري 11 تا 35 درجه سانتي گراد و دماي بهينه رشد آن 30 درجه سانتي گراد مي باشد .  جهت مبارزه، ضدعفوني خاك خزانه، انتقال و انهدام شاخ و برگ آلوده، شخم عميق و زير خاك كردن بقاياي گياهان ، تناوب زراعي سه ساله، فاصله دار كاشتن بوته ها و در صورت لزوم  سمپاشي شاخ و برگ توصيه مي گردد .

نوکاریز | بیماری پوسيدگي ساقه  :

اين بيماري سبب پوسيدگي طوقه بادمجان مي گردد و علائم آن با آنچه در مورد ساق سیاه گفته شد مطابقت دارد .

نوکاریز | بیماری سفيدك سطحي  :

اين بيماري توسط گونه هاي مختلف خانواده Erysiphaceae ايجاد مي شود.قارچ Polyphaga Erysiphea باعث ايجاد لكه هاي سفيد كثيف در روي برگ مي شود اين لكه در  ابتدا كوچك وگرد بوده و سپس زاويه دار مي شود و در روي سطح زيرين و رویي برگ گسترش مي يابد و تمام برگ، دمبرگ و ساقه را فرا مي گيرد. برگ هاي پائيني زودتر مورد حمله بيماري قرارمي گيرند. برگ هاي سفيدك زده ممكن است زرد شده دفعتاً بميرند . براي مبارزه با بيماري سفيدك سطحي استفاده از سموم گوگردي توصيه مي گردد .

نوکاریز | پژمردگی فوزاریومی  :

 اين بيماري در قسمت هايي از اروپا وآسيا خسارت وارد مي كند ولي در ايران درمورد اين قارچ گزارشي در دست نيست .  در اين بيماري، رگبرگ ها كوچك، كم رنگ و روشن مي شوند در  حاليكه رگبرگ هاي  اصلي سبزباقي مي مانند. سپس برگها زرد و پژمرده مي شوند. اين حالت از برگ هاي پائيني شروع و  به سمت بالا پيشروي مي نمايد. دماي بهينه براي رشد فوزاريوم بادمجان حدود 28 درجه سانتيگراد  است بنابراين اين بيماري در هواي گرم شايع مي شود . انتخاب ارقام مقاوم و ضدعفوني خاك براي كاهش اوليه آلودگي دركنترل بيماري بسيار حائز  اهميت است.كاربرد باويستين 0.1 درصد و بن لات 0.2درصد بصورت محلول ريزی  پاي بوته در  كنترل بيماري موثر است .

نوکاریز | پژمردگی ورتیسیلیومی :

تقريباً تمامي خاك هاي مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري به قارچ فوق آلوده است . اين  قارچ به سبزي هاي مختلف از جمله چغندر، باقلا، خيار، بادمجان، تربچه، ترب، فلفل، سيب زميني،  ريواس، گوجه فرنگي و هندوانه حمله كرده و خسارت وارد مي كند وليكن بادمجان درمقايسه با  ساير سبزيها، حساسترين ميزبان محسوب مي شود . بوته هاي بادمجان درتمامي مراحل زندگي به اين بيماري مبتلا مي شوند. گرچه بيشترين علائم  و خسارت بيماري درهنگام ميوه دهي مشاهده مي گردد. علائم بيماري در ابتدا از برگ هاي پائيني شروع مي شود. تعدادي از اين برگها كمي پژمرده مي شوند و به رنگ زرد درمي آيند . درمدت كوتاهي برگ ها شديداً زرد مي شوند و قسمت هاي زرد شده مي ميرند. ابتدا حاشيه برگ و سپس تمام برگ پيچ مي خورد و از گياه جدا مي گردد  . در   مراحل پيشرفته بيماري  گياهان كوتوله وكوچك  مانده ، پژمرده و زردرنگ مي شوند. درگياهان آلوده ميوه ها كوچك تر و كمتر ازگياهان سالم است .  در داخل ميوه هاي آلوده ممكن است نوارهاي سياه ديده شوند كه نشانگر فساد بافت آوندي است .  بافت ساقه هاي چوبي و ريشه هاي گياه قهوه اي مي شود كه درتشخيص اين بيماري درمزرعه كمك  زيادي مي كند .  براي جلوگيري از ورود عامل بيماري به مزرعه بذور بايد به مدت 30 دقيقه درآب 50 درجه  سانتيگراد خيسانده شوند. از كاربرد كود و كمپوستی كه از بقاياي گياهان حساس به ورتيسيليوم تهيه شده است بايد خودداري كرد . كشاورزان بايد ازكاشت بادمجان بعد ازگياهان حساس به ورتيسيليوم ازقبيل سيب زميني، كدو و گوجه فرنگي اجتناب كنند. بقاياي گياهان را بايد بلافاصله بعد از برداشت محصول از زمين خارج نمود. مواد غذايي كافي براي رشد بهينه گياه به زمين داد . قبل از كاشت بادمجان در  زمين آلوده، مي بايست خاك را ضد عفوني كرد. سمپاشي خاك با قارچ كش هايي نظير بنوميل  و كاپتان براي كنترل بيماري توصيه مي گردد. سمپاشي شاخ و برگ گياه به عنوان مكمل مبارزه مفيد  است. استفاده از ارقام مقاوم به بيماري از بهترين راههاي كنترل اين بيماري است .

نوکاریز | پوسيدگي اسكلروتينيايي گوجه فرنگي و بادمجان :

علائم بيماري در روي ساقه  اصلي يا شاخه هاي فرعي مشاهده مي شود . اين علائم از محل  زخم يا محل انشعاب شروع مي شود و بخصوص در نزديكي سطح زمين مناطق آب سوخته اي با رنگ  قهوه اي روشن يا قهوه اي تيره مشاهده مي گردد. تودة ميسيليوم سفيد با سختينه هايي درروي ساقه ديده شده و پوسيدگي نرم را سبب مي گردد در  مناطق گرم و خشك شانكرهاي خشك توسعه يافته  سبب از بين رفتن گياه مي شود بدون اينكه پوسيدگي نرم ايجاد گردد. عامل بيماري بصورت ميسيليوم  در روي گياهاني كه در مزرعه باقي مانده اند يا به بصورت سختينه در بقاياي گياهان فصل نامساعد سال را مي گذراند. باد مهم ترين عامل انتشار اين بيماري است. عوامل ديگر همچون نشاء آلوده و بذور مخلوط با سختينه نيز در انتقال بيماري نقش دارند . سختينه هاي خشك براي مدت چند سال مي توانند  در خاك باقي بمانند. قارچ عامل بيماري به رطوبت زياد احتياج دارد . در  باران هاي مداوم، مه يا آبياري باراني خسارت خيلي شديد است. دماي بهينه براي رشد قارچ 15.5  تا  21 درجه سانتيگراد است. جهت مبارزه با اين بيماري، برخي محققين سمپاشي با كينتوزن را در اوايل فصل موفقيت آميز دانسته اند .  سمپاشي با وينلكوزولين و ايپروديون مؤثرگزارش شده است. روش ديگرمبارزه، غرقاب كردن زمينها به  مدت  23 تا  45 روز، عدم آبياري باراني وتناوب طولاني بدون كاشت كاهو، لوبيا و كلم مي باشد .

نوکاریز | موزائيك بادمجان :

در برخي مزارع شهرستان داراب تا 100 درصد آلوگي به اين بيماري مشاهده شده است .  اعتقاد بر اين است كه لااقل يك ويروس از نوع ويروس موزائيك توتون (TMV ) در ايجاد موزائيك  بادمجان در داراب دخالت دارد . بهداد گزارش كرده است كه يك نوع موزائيك خفيف با لكه هاي درشت و اختلافات رنگ ناچيز درشهريار وگيلان مشاهده شده است و احتمال داده است كه مربوط به ويروس موزائيك توتون باشد .

نوکاریز | سوختگی فوموپسیس :

عامل بيماري به تمامي اندام هوائي گياه حمله مي كند برگها بطور واضح لكه هاي خاكستري تا قهوه اي را نشان مي دهند. لكه هاي مسن تر پر از پيكنيدهاي سياه رنگ مي شوند. برگ هاي بيمار ممكن است زرد شده و بميرند. لزج شدگي ممكن است در دمبرگ ها و ساقه ها توسعه يابد كه باعث ايجاد سوختگي در بخش عمده اي از گياه مي گردد. در ميوه ها لكه ها ي رنگ پريدة آفتاب  سوخته مشاهده مي گردد كه به تدريج به درون ميوه نفوذ مي كند و متعاقباً به پوسيدگي نرم تبديل ميگردد .  براي كنترل اين بيماري كشت واريته هاي مقاوم، تيمار بذور با مركوريك كلريد 0.1 درصد يا ديگر قارچ كش هاي جيوه اي، تيمار بذور در آب گرم 50 درجه سانتي گراد به مدت 30 دقيقه، سمپاشي خزانه و مزرعه با مخلوط بوردئكس  1 درصد بطور متوالي، سمپاشي شاخ و برگ با كربوندازين 1 درصد ( اولين سمپاشي يك ماه پس از كشت و سمپاشي هاي بعدي ده روز يكبار)  و  تناوب زراعي توصيه مي گردد. مالچ گذاري و آبياري جوي و پشته اي مي تواند انتقال آلودگي توسط  آب و خاك را كاهش دهد .

نوکاریز | پژمردگي باكتريايي  :

اين بيماري بسيار مخرب است. خسارت اين بيماري درفصول گرم و مرطوب شديد تر است و  گياهان پژمرده شده به طور ناگهاني مي ميرند. اگر ساقه هاي تازه آلوده را برش عرضي داده و در  آب  قرار دهيم يك عصاره پديدار مي گردد . براي مقابله با اين بيماري، كشت واريته هاي مقاوم، تيمار بذر با استروپتو سايكلين ( 1 گرم در  40 ليتر) بمدت 30 دقيقه، تناوب با گياهان غير Solanaceae ،كشت بر روي پشته و پيوند بوته روي  ريشه هاي مقاوم توصيه مي گردد

نوکاریز | بوته ميري :

قارچ هاي عامل بوته ميري به بذور  در حال   جوانه زني حمله مي كنند. خسارت هايي درساقه ايجاد مي كنند و باعث افتادگي نشا ها مي شوند. براي  مقابله با بوته ميري، استفاده از واريته هاي مقاوم، تيمار بذور با باويستين 0.1 درصد، استريليزه كردن  خاك و تناوب مطلوب توصيه مي گردد .

نوکاریز | آفات بادمجان :

آفات بسيار زيادي مي توانند به بادمجان حمله كنند ولي تعداد كمي ازآنها هستند كه خسارت  جدي به بادمجان وارد مي كنند. دراينجا مهم ترين اين آفات ذكرمي گردد .

نوکاریز | كنه تارتن دو لكه اي  :

اين آفت انتشار جهاني دارد و يكي از پلي فاژترين آفات شناخته شده محصولات كشاورزي دنيا مي باشد. اين كنه از مهم ترين آفات بادمجان در ايران و ساير كشورها به شمارمي آيد .اندازه بدن  300 تا 500 ميكرون بوده و افراد ماده درشت تر از افراد نرند . انتهاي بدن درافراد نر دوكي شكل و  رنگ بدن آنها فصلي  است به طوري كه در بهار و تابستان، سبزمتمايل به زرد و با دو لكه پشتي جانبي  تيره مي باشد . در  اواخر پائيز و زمستان فاقد لكه هاي پشتي و بدن نيز به رنگ قرمزديده مي شود .  اين كنه با ايجاد تارهاي بسيار ظريف مانند تار عنكبوت روي گياه باعث كاهش رشد آن مي شود . در  اثر  شدت حمله كنه و تغذيه از  شیره گياه، برگها زرد و قهوه اي شده و سپس مي خشكند . برگ هاي آلوده به آفت غبارآلود به نظرمي رسند. حمله آفت معمولاً از حاشية مزرعه شروع شده وبه تدريج توسعه مي يابد .  فعاليت اين آفت اغلب در پشت برگ هاي ميزبان مي باشد. جمعيت مراحل فعال و تخم اين كنه در برگ هاي تحتاني و فوقاني بادمجان به ترتيب بيشترين و كمترين ميانگين را داشته است  . در بررسي تفاوت آلودگي ارقام مختلف بادمجان به جمعيت اين كنه طي سالهاي 79  -80  درمنطقه ورامين  مشخص شد كه ارقام بادمجان برازجان و 905 امامي داراي بيشترين ميانگين جمعيت مراحل فعال به  ترتيب 170.93  و  48.86  كنه در بوته و ارقام بادمجان سياه نيشابور و سرخون هرمزگان داراي كمترين ميانگين جمعيت مراحل فعال به ترتيب 3.4 و 3.1 كنه در بوته بودند. بيشترين وكمترين خسارت اين  كنه به ترتيب روي ارقام 905 امامي و قلمي ورامين به ترتيب 69.42 و  12.86 درصد گزارش گرديده است . فعاليت اين كنه روي بادمجان در شرايط اقليمي ورامين در تيرماه آغاز گرديده و حداكثر جمعيت در  نیمه اول مرداد و دومين اوج جمعيت با اختلاف كمتري در اوايل آبان ماه مشاهده گرديد . دما نقش مؤثري درافزايش جمعيت دارد در حاليكه رطوبت اثرمنفي بر روي آن مي گذارد . كنترل اين آفت به دو روش بيولوژيكي و شيميايي مي باشد

الف: روش بيولوژيكي :

مهم ترين شكارگرهاي كنة تارتن دونقطه اي در ايران عبارتند از :

1- كفشدوزك سياه كنه خوار

2- کنه های شکارگر

3- بالتوری

4- تریپس شکارگر

ب: روش شيميايي :

درصورت بالا بودن تراكم جمعيت، میتوان از  سمومي نظير ابامكتين امولسيون 1.8  درصد به  ميزان 20 سانتي مترمكعب به اضافه يكصد ليترآب با 200 سانتيمتر مكعب روغن فن پايروكيسيت سوسپانسيون 5 درصد به ميزان نيم در هزار استفاده كرد. سم دانيتول به عنوان يك سم كنه كش و حشره كش ميتواند توصيه بسيار مناسبي جهت مبارزه همزمان با كنه و آفاتي چون شته و تريپس باشد .

نوکاریز | پروانة ميوه خوار بادمجان  :

اين آفت ازسال 1376 در استان مازندران به طور وسيعي در روي ميوة بادمجان و به طور  محدود روي گوجه فرنگي خسارت وارد مي كند. بادمجان، گوجه فرنگي، سيب زميني وسيب زميني  شيرين ازجمله ميزبان هاي اين آفت مي باشند .  رنگ افراد بالغ سفيد با نقاط صورتي و يا آبي كمرنگ مي باشد. تخم ها به رنگ سفيد كرم هستند كه به صورت انفرادي يا گروهي در پشت برگ گياهان ميزبان قرار داده مي شوند . لارو سن  يك به رنگ سفيد شيري است اما وقتي تغذيه آن كامل شده و به لارو بالغ تبديل گردد رنگ آن  صورتي شفاف مي گردد و اندازه آن به 15 تا  18 ميليمترمي رسد .  لارو آفت با تغذيه از سرشاخه و برگ و ايجاد تونل داخل ميوه ها ايجاد خسارت مي كند . لاروهاي جوان آفت به شاخه وگلهاي گياه حمله مي كنند ولي لاروهاي مسن ترداخل ميوه ايجاد تونل مي كنند. لاروها روي ميوه ها سوراخ ريزي به وجود مي آورند كه پر از فضولات لارو مي شود . هر  ميوه ممكن است تا 20 عدد لارو داشته باشد. اين آفت با تغذيه از برگ و ميوه باعث ضعف گياه و توليد ميوه هاي غيرقابل مصرف مي شود. كنترل اين آفت به روش ها ي مختلف صورت مي گيرد .

الف: كنترل زراعي :

1- از بين بردن بوته هاي آلوده

2- كشت گياهان غيرميزبان و اجراي تناوب دوساله

3- استفاده از ارقام مقاوم و ديررس

ب: كنترل مكانيكي :

اگرحصار مزرعه به ارتفاع 2.5 متر باشد پروانه هاي ماده قادر به وارد شدن به داخل مزرعه  نيستند چرا كه اين حشره بسيارتنبل است و قادر به پرواز درارتفاع بالاتر نمي باشد .

ج: كنترل فرموني :

استفاده از فرمون براي رديابي آفت و جمع آوري حشرات بالغ در مديريت اين آفت معمول  است

د : كنترل بيولوژيكي :

 زنبور Eriborus  Sinicus    ازدشمنان طبيعي اين آفت است كه به صورت پارازيتوئيد داخلي عمل مي كند .

 ه: كنترل شيميايي :

 سوميسيدين 20 درصد و دسيس 2.8 درصد به ميزان  1 تا 0.7 ليتر در هكتار دركنترل آفت بسيار مؤثربوده است. سمپاشي بايد زماني صورت گيرد كه لاروهاي سن يك در روي ساقه سرگردان هستند و به عبارتي تخم ها باز شده اند .

نوکاریز | شته هاي سيب زميني :

اين شته ها داراي ميزبان هاي متنوعي هستند ولي اكثراً در روي سيب زميني، گوجه فرنگي،  بادمجان، فلفل، چغندرقند، كلم، داودي، رز و…زندگي مي كند . كلني هاي انبوه اين حشره اكثراً در روي شاخه ها و يا اندام هاي رويشي جوان گياه ميزبان تشكيل مي گردد. در حملات شديد  گياه قادر به رشد نبوده وكوتوله باقي مي ماند وگاهي نيزكاملاً مي خشكد. خسارت اصلي و قابل توجه اين شته در انتقال بعضي از بيماري هاي ويروسي است كه از مهم ترين آنها ميتوان به ويروس موزائيك باقلا، موزائيك كلم گل، موزائيك خيار، پيچيدگي برگ  سيب زميني و ويروس A سيب زميني اشاره كرد .درمجموع شته ها از شيره گياهي درون برگها و ساقه ها تغذيه مي كنند . خال هاي دوده اي  سياه بر روي مدفوعات قندي شته ها توسعه مي يابد. اين خالهاي دوده اي گياه را مي پوشانند و فتوسنتز  را كاهش داده گياه را ضعيف مي كنند. شته ها درفصول خشك و سرد توسعه مي يابند . درمناطقي كه جمعيت آفت درحد اقتصادي مي باشد براي كنترل آن ميتوان ازسموم فسفره تماسي نفوذي نظير مالاتيون 57 درصد به ميزان 1.5 ليتر در هكتار استفاده كرد . كاربرد گرانول هاي كربوفوران ( 1000 گرم ماده موثره در هكتار) در زمان نشاكاري و به دنبال آن 3تا 2 بار محلول پاشي سيپرمنترين ( 30 گرم ماد موثره در هكتار) به فواصل 10 تا 15 روزه براي كنترل آفت توصيه مي گردد .

نوکاریز | تريپس توتون :

گونه اي است پلي فاژ با ميزبان هاي متعدد شامل توتون، پنبه، كلم، گل كلم، كتان،  چغندرقند، كنف، سيب زميني، بادمجان، پياز، خيار، خربزه، گوجه فرنگي، لوبيا، نخود، بادام زميني،  كرفس، شلغم وجعفري .  اندازة بدن حشرة كامل 0.9  ميليمتر بوده بدن آن پهن، باريك و به رنگ زرد، قهوه اي ، خاكستري روشن تا تيره ديده مي شود. تخم هاي اين آفت سفيد و شفاف به طول  0.25 ميليمتر مي باشد كه داخل نسوج گياه ميزبان قرار داده مي شود و لذا نمي توان آنها را با چشم غيرمسلح مشاهده كرد . لارو اين آفت به رنگ زرد روشن است. لاروها غالباً در پشت برگ گياه ميزبان فعال مي باشند. پوره  هاي تريپس شبيه حشرات كامل بوده و رنگ آنها زرد روشن است . بيشترين خسارت آفت در روي جوانه هاي بذري داخل خاك ديده مي شود . يعني به جوانه هايي كه از پوسته بذر خارج مي شوند خسارت وارد مي كند. همچنين لكه هاي نقره اي زرد و يا قهوه اي روي برگ ايجاد كرده و نهايتاً باعث بد شكلي و كوچك ماندن برگ مي شود . خسارت توسط حشرات كامل، پوره و لارو تريپس مي باشد. اغلب سموم حشره كش موجود در بازار عليه تريپس مؤثرند فقط مي بايست به دوره كارنس سم توجه گردد. بدين لحاظ مي توان از سمومي چون دي كلرووس 50 درصد، سوميسيدين 20 درصد، مالاتيون 57 درصد، ديازينون 60 درصد، هپتنفوس 50 درصد و تيوديكارب 80 درصد به نسبت 2 تا  1.5 در هزار استفاده کرد.